نرم افزار جامع قانون در طب ابوعلی سینا

قانون در طب یکی از کتابهای ابن سینا در زمینهٔ پزشکی‌است که نزدیک به هفتصد سال در مراکز علمی اروپا تدریس می‌شد. اصل کتاب به زبان عربی نوشته شده‌است و عبدالرحمن شرفکندی در دهه‌های۴۰ و ۶۰ شمسی، آن را به زبان فارسی ترجمه کرده‌است.

این کتاب مهم‌ترین و مفصل‌ترین کتاب ابن سینا در طب و از امهات کتب طبی در تمدن ایران پس از اسلام و از جمله مهم‌ترین آثار پزشکان دنیای قدیماست.

در تمدن ایران پس از اسلام سه کتاب در شمار مهم‌ترین کتب طبی پزشکان مسلمان آورده می‌شود. الحاوی از محمد زکریای رازی، کامل الصناعة ازمجوسی اهوازی و در نهایت قانون ابن سینا. از این میان قانون ابن سینا از حیث غنای مطالب و حسن بیان بر دیگر آثار برتری دارد.

قانون فی الطب در سه مرحله نوشته شده است: نخست در گرگانج حدود سال 403 ق، بخش دوم در ری و حدود 405 ق و بخش سوم در همدان بین سالهای 405 و 414 ق .

این کتاب عظیم بیش از یک میلیون کلمه دارد و شامل پنج بخش (کتاب) است که هر یک به چند فن، تعلیم، جمله و فصل تقسیم میشود. پنج بخش کتاب عبارت است از: کلیات طب، ادویه مفرده، امراض مخصوص اعضاء، امراض عمومی بدن و ادویه مرکبه. بوعلی در کتاب مذکور سعی بلیغی در تعریف الفاظ طبی به گونهای منطقی کرده و در تقسیم موضوعات و شرح مطالب نیز از روشی منطقی پیروی کرده است. قانون را باید ترکیبی علمی از تجارب بالینی بوعلی، آثار و تعالیم جالینوس و بقراط و ارسطو و نوشته‌های پزشکان ایرانی و مسلمان پیش از خود چون رازی، ابن ربن طبری و ابوسهل مسیحی دانست.

کتاب مذکور را بزرگترین سند پزشکی جالینوسی میدانند ولی مسائل نظری ارسطویی بر این اثر ارزشمند مسلط است. بوعلی در تشریح به ارسطو استناد میکرد. وی مبانی کلی طب را بر پایه آرای جالینوس و اروگیاهشناسیاش را بر اساس نوشته‌های دیوسکوریوس (داروگیاهشناس نامدار یونانی در قرن نخست میلادی) توضیح داده است.

بوعلی به طب نظری و عملی نظر داشته است. وی در آثار طبی خود و به ویژه در قانون، تعالیم عملی و بالینی را در قالب تعریفهای نظری و علمی بیان کرده است. مشاهدات بالینی قانون را میتوان با مفاهیم تجربی بالینی الحاوی مقایسه کرد. ابن سینا، رازی را شایسته نام پزشک و حکیم نمیدانست اما عملاً" بسیاری از روشهای درمان و کار تجربی خود را از الحاوی رازی آموخته بود.

بوعلی در شرح داروهای مفرد و قراباذین، نخست ماهیتشان را ذکر میکند و بعد نوع عالی و دانی آن را شرح میدهد. اکثر داروهای ذکر شده از داروهای گیاهی یا حیوانی است. او از مواد معدنی و ترکیبات شیمیایی نیز در داروسازی استفاده میکرده است ازجمله طلا، سرب، نقره، سفیداب، گوگرد، زرنیخ، لاجورد، و زنگار.

ابن سینا ضمن توصیف کارکرد این مواد اطلاعات جالبی نیز درباره شیمی غیرآلی بیان کرده است. در کتاب اول قانون برخی اطلاعات درباره طرز آزمایش مواد دقیقآ آمده است ازجمله شرح تصفیه آب هنگام مسافرت.

بوعلی سینا در قانون به نکات خاصی اشاره میکند که پیش و حتی پس از آن دوره، به آنها توجه چندانی نمیشده است.

  ابوعلی سینا در تنظیم قانون علاوه بر تجربه‌های شخصی‌اش از آثار اطباء قبل از خود مانند علی بن عباس مجوسی معروف به اهوازی، ابوسهل مسیحی، قمری و زکریای رازی نیز بهره برده است. 

امتیازات «قانون» ابن سینا از دیدگاه دانشمندان: دانشمندان محاسن بسیاری برای اثر ارزشمند ابن سینا برشمرده‌اند؛ از جمله محاسن کتاب این است که قانون یک کتاب درسی است. ویژگی دیگر کتاب ابن سینا آموزش منظم و سازماندهی علمی آن و امتیاز بعدی که برای این اثر ذکر کرده‌اند مختصر بودن و عبارت‌پردازی‌های قوی آن است. 

کتاب «قانون» در پنج جلد تنظیم و تدوین شده و یکی از امتیازاتی که شارحان آن برایش برشمرده‌اند، قابل حمل بودن آن است. کتاب اول درباب کلیات علم طب است که بیشتر با فلسفه آمیخته شده و ارکان اربعه را شرح می‌دهد. کتاب دوم درباره تشریح است که قطب‌الدین شیرازی، که بزرگترین شارح «قانون» به‌شمار می‌رود، به تشریح آن نپرداخته است. کتاب‌های بعدی به ترتیب درباره گیاهان دارویی، معالجات، معالجات بیماری‌های خاص و داروهای مرکب است که تجربیات ابن سینا را شامل می‌شود. 

«قانون» البته منتقدانی نیز داشت. این افراد معتقد بودند از آنجایی که ابن سینا اثرش را پاک‌نویس نکرده، نظم مشخصی ندارد. به همین دلیل در برابر «قانون» آثاری را تالیف کردند. با این حال کار این منتقدان پیش نرفت و «قانون» همچنان در راس کتاب‌های طب جهان است.

ایران، رکن طب جهان 

دلایل بسیاری برای توجه به تصحیح متون کهن طبی و چاپ مجدد آنها وجود دارد. یکی از این دلایل مساله تاریخ است. در حقیقت اگر بخواهیم تاریخ طب را به رشته تحریر درآوریم باید منابع مهم طبی را مطالعه و بررسی کنیم. برای نوشتن تاریخ پزشکی باید به دو حوزه تاریخ پزشکان و تاریخ پزشکی توجه کنیم. 

  یکی دیگر از دلایل اهمیت تصحیح متون طبی یافتن تحولاتی است که این اطبا پدید آوردند و دلیل دیگر شیوه حکما در نوشتن کتاب‌های طبی است که بسیار حائز اهمیت است. با مطالعه و بررسی این متون متوجه می‌شویم که یک حکمت و دید معنوی در نگارش آنها وجود داشته است که در آثار پزشکی امروز دیده نمی‌شود. با عنایت به این دلایل باید به تصحیح انتقادی این متون بپردازیم. با تصحیح متون طبی قدیم هم تحول طب مشخص می‌شود، هم تاثیر آن در دنیا و هم جایگاه هویت ملی ما. 

نقش دانشمندان ایرانی در تحولات طب اسلامی عنوان کرد: دانشمندان ایرانی نقش به‌سزایی در تمدن اسلامی ایفا کردند. زکریای رازی، بوعلی اهوازی، ابوسهل مسیحی و ابوعلی سینا در زمره این دانشمندان هستند که در تاریخ طب جایگاه والایی دارند و می‌توان گفت رکن طب جهان از همین‌جاست.

طب سنتی جایگاه خود را در جهان پیدا کرده است

  امروزه طب سنتی جایگاه خود را پیدا کرده است و ما شاهد اقبال جهانیان به استفاده از داروهای گیاهی به جای داروهای شیمیایی هستیم. این امر نشان‌دهنده این است که طب سنتی ما تحول پیدا کرده است و ما باید به پیشرفت و رشد آن توجه کنیم. سرمایه‌های بزرگ علم طب در اختیار ایرانیان بوده و از ایران به سراسر جهان رفته است. ابن سینا یکی از بزرگترین دانشمندانی است که حکمت، اصطلاحات و فرهنگ طب سنتی را به سراسر جهان منتقل کرده و پزشکی جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است. 

 

نرم افزار شامل پنج جلد كتاب اول تا پنجم كتاب قانون در طب سينا باترجمه فارسي دكتر عبدالرحمن شرفكندي به انضمام تصاوير مرتبط با مفردات و مركبات و ساير مطالب ... اين نرم افزار با اقتباس از كتاب ارزشمند قانون طب سينا طراحي و با دقت و تلاش چند ساله تيم متخصص و حرفه اي ايجاد و آماده بهره برداري براي كليه اقشار جامعه كه به سلامت خود و خانواده اعتقاد دارند توصيه ميشود . نرم افزار قانون در طب سينا با طراحي و برنامه نويسي مناسب و با امكانات پيشرفته جستجو در كليه كلمات پنج كتاب قانون ميتواند مشاور و آگاهي بخش مفيد و ممتازي براي آنهائي باشد كه ميخواهند با حقايق و اصول واصالت طب سنتي و ايراني آشنا شوند. اين نرم افزار با استفاده از تصاوير براي مفردات داروئي ( مخزن الادويه )و تر كيب بندي و و يرايش جديد توانسته مطالب را براي همه اقشار قابل فهم نمايد .